Het is 29 februari, een dag die slechts ééns in de vier jaar voorkomt. Een zogeheten schrikkeljaar telt een extra dag en dat heeft een belangrijke reden, namelijk om de jaarkalender in de pas te laten lopen met de seizoenen. Zonder schrikkeljaren schuiven de seizoenen op, en zou december over 400 jaar in de zomer vallen.

James O’Donoghue, een wetenschapper die bij NASA en het Japanse ruimtevaartagentschap JAXA gewerkt heeft, legt Business Insider per e-mail uit hoe schrikkeljaren ervoor zorgen dat de seizoenen en de jaarkalender met elkaar in de pas blijven lopen. “Werken met schrikkeljaren lijkt nogal onoverzichtelijk, maar ik kan geen betere manier bedenken om ermee om te gaan.”

Het schrikkeljaar is al heel oud. De Romeinse aanvoerder Julius Ceasar legde in het jaar 46 voor Christus de basis. Paus Gregorius XIII voerde in de 16de eeuw een aanpassing door om tot het schrikkeljaar te komen zoals wij het kennen, zo legt dit artikel uit.

Aarde loopt met rondje om de zon een fractie achter op onze jaarkalender

Onderstaande video maakt duidelijk hoe schrikkeljaren het probleem oplossen dat we hebben met de manier waarop we onze tijd meten.

Want hoewel onze kalender een jaar telt als 365 dagen, doet de aarde er 365,242 dagen over om rond de zon te draaien. Compenseer je dit verschil niet, dan zie je hoe onze kalendermaanden na 400 jaar in andere seizoenen vallen.

Je kunt zien hoe dat werkt, als je op de animatie hieronder klikt:

Schrikkeldag synchroniseert de jaarkalender en de seizoenen

Voor wie er nog iets dieper in wil duiken: onze seizoenen markeren we via equinoxes (een gelijke nacht in het Latijn) en zonnewendes.

Een equinox vindt twee keer per jaar plaats, in maart en september, als de evenaar van de aarde op één lijn staat met het midden van de zon. Op die twee dagen duren dag en nacht overal op de aarde precies even lang. Na die twee dagen veranderen de seizoenen. Op de ene kant van de planeet worden dagen langer en nachten korter, op de andere kant worden de dagen korter en nachten langer.

Een zonnewende is precies het tegenovergestelde. Op zo'n dag bevindt de zon zich op het verste punt van de evenaar, waardoor het verschil tussen de dag en nacht op aarde het grootst is. Zonnewendes vinden plaats in juni en december. Onderstaande animatie legt de draai inclusief equinoxes en zonnewendes uit.

Omdat de aarde 365,242 dagen nodig heeft om van de ene equinox in maart naar de volgende te draaien, mist onze kalender 0,242 dagen oftewel grofweg zes uur per jaar op het daadwerkelijke seizoen. Die kwart dag telt in vier jaar op naar een volledige dag.

Op een schrikkeldag compenseren we die dag, en 'synchroniseren' we onze kalender weer met de astronomische seizoenen.

Waarom doen we dat? "Zomaar zes uur toevoegen aan het einde van ons jaar om dit probleem op te lossen kan niet", zegt O'Donoghue. "De zon komt de volgende ochtend dan zes uur eerder op. Dat kan, maar alleen als we niets geven om het feit dat de 24-uursklok dan geen relatie meer heeft met zonsopgang en zonsondergang."

De wetenschapper is nog altijd enthousiast over het schrikkeljaarsysteem dat we hanteren. "Het biedt mensen een mooie gelegenheid om de sterrenmechanica van onze planeet te bespreken."

Hoeveel mensen dat daadwerkelijk doen, is niet duidelijk. Wel is duidelijk dat de extra dag in een schrikkeljaar de Nederlandse economie een heel klein beetje stuwt. We produceren én consumeren immers een dag extra, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek jaren terug.

LEES OOK: Zweeds techbedrijf sleutelde 16 jaar aan techniek om koptelefoons en e-readers op te laden met zonnecellen, óók binnenshuis – nu werkt het